Kruidenlikeur
Beerenburg
Mijn oorspronkelijke etiket, gebaseerd op de omslag van Jacob de Hooghs kruidenpakketDe oorspronkelijke naam van deze drank werd geschreven met een hoofdletter, twee e's in de eerste lettergreep en een 'g' aan het einde. Dit versterkende drankje werd begin 17e eeuw gemaakt door Amsterdamse jeneverstokers die een geheim kruidenmengsel van de kruidenhandelaar Hendrik Beerenburg gebruikten. Deze had een winkel gevestigd aan de Amsterdamse Stromarkt vlak bij de Haarlemmersluis. Deze kruidenpakketjes werden erg populair onder schippers, die een heilzame werking toedichtten aan het kruidige drankje.
Receptuur
Er werden enkele tientallen verschillende kruiden gebruikt voor het drankje. Genoemd worden duizendguldenkruid, zoethout, sandelhout, gentiaanwortel, laurierblad en jeneverbes. Al snel ontstonden er plaatselijke varianten, die deze naam niet mochten gebruiken. Vandaar de spellingsvariaties op de naam. Denk maar aan 'Berenburg' en 'Berenburgh' en 'Berenburger'.
De Weduwe Joustra claimt momenteel het alleenrecht op de naam Beerenburg te hebben. Ze hebben dat recht gekregen van de nazaten van Hendrik Beerenburg.
Een Friese specialiteit met Berenburg is Dokkumer koffie. Zie de receptuur in mijn boekje, hoofdstuk ‘Specials’.
Het rechter etiket gebruik ik op de achterkant van een dikke fles.
Benedictine
Benedictine is ontstaan gedurende de Renaissance, toen een Venetiaanse monnik van de Abdij van Fécamp, Dom Bernardo Vincelli, een elixer creëerde van 27 verschillende plan-ten en kruiden, verzameld uit alle windstreken.
Dit elixer werd gedronken aan het hof van de Franse koning Frans I. Daardoor is de drank populair geworden en werd tot het eind van de 18e eeuw door de Benedictijner monniken gefabriceerd.
Door de chaos tijdens de Franse Revolutie was het recept bijna verloren geraakt. In 1791 kocht een notabel uit Fécamp een 16e-eeuws manu-script met het(of een) recept voor het elixer. Het manuscript kwam in zijn bibliotheek terecht, waar Alexandre le Grand (een ver familielid van hem) in 1863 het recept bij toeval terugvond.
Het lukte hem om het recept te ontcijferen en de likeur opnieuw te maken.
Benedictine
In 1882 besloot deze Alexandre le Grand een bijzonder pand te laten bouwen om de distilleerderij in te huisvesten: een muse-umpaleis.
Op deze bijzondere plaats wordt de alcoholische drank nog steeds gemaakt. Het paleismuseum staat aan de voet van de rotsen in Fécamp en kijkt uit over Het Kanaal.
De volgende kruiden zitten zeker in deze likeur:
angelica, hysop, jeneverbes, mirre, saffraan, aloë, arnica, thee, tijm, koriander, kruidnagel, citroen en kaneel.
De totale lijst van kruiden is fabrieksgeheim.
Beschik je over een eikenhouten vat dan dien je ernstig over de aanmaak van een grotere hoeveelheid en opslag op dat vat na te gaan denken!
Cilantro
Cilantro: bladerig gedeelte van een korianderplant.In het oorspronkelijke recept is het suikergehalte 27,6% ik gebruik minder suiker en dan is er maar 16% in.
Oorspronkelijk werden er 3 sparrenbessen gebruikt, later vervangen door 3 dennetoppen.
Het recept met de dennentoppen staat in mijn boelje. Maar wat let je om het oorspronkelijke recept ook eens te proberen?
Pikant detail: in het recept wordt slangenwortel gebruikt, ook bekent als mansoor.
Dat is giftig!
Damiana
Damiaanblad groeit volop in Midden en Zuid Amerika, Mexico en het Zuiden van de V.S.Het wordt gedroogd verkocht in smartshops.
Het Damiana kruid kan worden gerookt worden of worden gedronken als thee.
Voor zover bekend: Damiana is niet lichamelijk of geestelijk verslavend.
Damiana heeft een ontspannen, mild cannabisachtig effect. Bij vrouwen zou het menstruatiekrampen verlichten.
Damiana geneest
De geneeskracht van damiaanblad kent vele kanten. Het is versterkend voor het lichaam, opbeurend voor de geest. Daarnaast is damiaanblad goed voor de nieren en werkt het spijsverteringsbevorderend. Verder werkt het hormoonregulerend, bevordert het slijm ophoesten en werkt het bloedsuikerspiegelverlagend, waardoor het uitermate geschikt is voor diabetespatiënten.Hier houdt het niet bij op, er zijn nog veel meer medicinale werkingen van dit bijzondere plantje.
Damiana en seks
Damiaanblad is een milde afrodisiac. Het stimuleert de libido, oftewel de drang om sex te bedrijven, bij zowel de man als de vrouw.
Het heeft een testosteronachtige werking. de stof die een rol speelt in de sexuele hormoonhuishouding.Het libido kan verlaagd worden door factoren als stress, vermoeidheid, psychologische en emotionele oorzaken.
Damiaanblad zorgt er voor dat er genoeg testosteron is om toch sexuele genietingen te kunnen hebben. Van wege deze medicinale kenmerken kan een fytotherapeut besluiten damiaanblad in te zetten bij de volgende indicaties:
- Niet organische vormen van frigiditeit,
- verminderd libido bij man en vrouw,
- verminderde potentie, impotentie,
- vroegtijdige zaadlozing.
Garantie?
Diverse online kruidenshops prijzen de werking aan.
Fladerrac
Fladderac, ook wel als fladderak geschreven, is een typische Groningse sterkedrank. De likeur wordt gemaakt met onder andere citroen, kaneel, anijs en kruidnagel.De smaak is door het kaneel erg specifiek.
Fladderak is genoemd naar de familie van een Groningse belastingophaler uit Onderdendam, maar tegenwoordig wordt het gemaakt door Hooghoudt in de stad Groningen onder de naam Hoogholtje Fladderak, sinds 2010 onder de naam: “Hooghoudt Likeur Fladderak".
Het drankje wordt thans nog nauwelijks gedronken.
Toen de fabrikant in 1997 meedeelde dat men met de productie wilde stoppen, vond er een ware mini-hausse plaats. Veel, met name oude en oud- Groningers, wilden het nog eens proeven. Deze (iets) gegroeide vraag heeft de ondergang van het product tegengehouden. Ook het feit dat men het als regionaal product op de markt brengt, heeft meegeholpen.
Izarra
Izarra ("ster") is afkomstig uit Frans-Baskenland (Iparalde).Er zijn twee soorten Izarra: de groene variant bevat 40° alcohol en de gele bevat 48° en bei-den verschillen in smaak en samenstelling.
Izarra wordt sinds 1837 gemaakt op basis van onveranderde recepten die gekocht werden door de botanicus Joseph Grattau. Voor gele Izarra worden 32 verschillende gedroogde Pyreneeën-kruiden gebruikt. De hoofdsmaak komt van bittere amandelen. Voor groene Izarra worden 48 verschillende kruiden gebruikt. De hoofdtoon is afkomstig van pepermunt. Er zijn slechts enkele kruiden die in beide versies voorkomen.
Voor de productie die alles bij elkaar zo'n 15 maanden in beslag neemt, wordt een deel van de kruiden al tijdens de destillatie toegevoegd.
Daarna rijpt en trekt het goedje een eerste keer in eiken vaten. Na dit eer-ste rijpingsproces worden fruitextracten o.m. (pruimen), bijkomende planten (o.m. walnoten), lokale acaciahoning, siroop en oude armagnac toegevoegd.
Dan wordt de Izarra via een natuurlijk proces gekleurd.
Voor de gele Izarra gebruikt men uit-sluitend saffraan.
Voor de groene Izarra wordt een mengeling van groen kleurende planten gebruikt.
Na de kleuring wordt de Izarra gefiltreerd en in houten kuipen 6 maanden gerijpt.
Dan wordt voor de tweede keer gefiltreerd en dan volgt de likeur op flessen getrokken.
Izarra kan als digestief worden gedronken, zowel puur als met ijs. Soms maakt men er een cocktail van, met gin of wodka.
Kaneellikeur
Deze likeur is goed te gebruiken bij een kop sterke koffie en over een bolletje vanille- of roomijs. Heerlijk!De twee soorten kaneelschors die gebruikt kunnen worden zijn:
- de kaneel uit Ceylon eigenlijk "de ware" kaneelschors, waarvan 80-90% van de produktie afkomstig is uit Sri Lanka;
- de ‘Cassia’ kaneelschors.
Deze laatste is wat de meeste mensen kennen als het ‘kaneelstokje’.
Onze Lieve Vrouwe Bedstro
Bij de Germanen was het Lievevrouwebedstro waarschijnlijk een cultusplant gewijd aan Freya,. Het plantje werd vermoedelijk als wiegenkruid gebruikt. Volgens de latere christelijke legende zou Lievevrouwebedstro het kruid zijn waarmee Maria’s bed was opgemaakt. Dat wordt ook beweerd van het echte walstro (Galium verum). In heel wat legenden is het Lievevrouwebedstro echter het wiegenstro van het kindje Jezus.
Bloedvatverwijdend (tgv glycosiden), ontstekingsremmend (Asperuloside), krampstillend (beide genoemde stoffen).
Het gebruik van Lievevrouwebedstro als afweermiddel tegen het kwaad vind je overigens terug in allerlei gebruiken in heel Europa. Zo was het het voornaamste bestanddeel van de ‘Strohbündel’ of ‘Marienbündel’: een zakje met gedroogd Lievevrouwebedstro dat op het lichaam werd gedragen of bij het bed werd gehangen en waarmee giftige dieren of slechte invloeden werden afgeweerd.
In Groningen kende men op het platteland vroeger het gebruik dat jonge dames dit kruid in hun onderkleed verstopten. Men noemde het daar dan ook “kom-lok-mie-die-vent”.
Ook wordt overal lievevrouwebedstro gebruikt om beddengoed frisser te maken en stopte men bovendien bosjes tussen het linnengoed.
Zowel in Vlaanderen als in Duitsland zou het gebruik hebben bestaan om een tuiltje Lievevrouwebedstro op te hangen aan het hoofdeinde van het bed van een zieke met koorts. Die moest dan elke avond bidden:
Rooknachten
Lievevrouwebedstro was een van de kruiden die werden gebruikt bij de "rooknachten. De beste tijd om kwade geesten en de duivel te verjagen was tijdens de 4 rooknachten. Deze waren de nacht vóór St. Thomas, de kerstnacht, de nacht van Nieuw Jaar en de nacht van Drie Koningen. De pastoor ging dan rond met een pan met de te roken kruiden en rookte de kwade krachten uit.
Als de plant droogde zorgde deze voor een heerlijke geur, iets tussen vanille en stro in.
Onze Lieve Vrouwe Bedstro in MaitrankMaitrank of meidrank is een aperitief op basis van droge wijn, onzelievevrouwebedstro, sinaasappelen en fijne likeur. Het recept is komen overwaaien uit Duitsland van de abdij van Prüm waar het in de 9e eeuw gemaakt werd door de monniken.
Het wordt tijdens de Maitrankfeesten in mei gedronken in België, Duitsland, Luxemburg, Zwitserland en Lotharingen.
Deze ambachtelijke drank wordt al eeuwenlang gemaakt door families uit de streek. Dat gaat zo ver dat er niet één maar meerdere Maitrank recepten bestaan, want elke familie heeft een eigen recept dat van jaar tot jaar wordt aangepast en verbeterd, al naar gelang de ontwikkeling van de smaak.
Het drankje werd gedronken in de lente om alle winterse kwaal-tjes te genezen. Tegenwoordig wordt Maitrank ook in veel gerechten gebruikt.
Een recept
Voeg toe aan een liter witte wijn:
-een in schijfjes gesneden sinaasappel
-1 zwarte-bessenblad
-12 takjes net gedroogd (nog niet bloeiend) lievevrouwebedstro
-1 glas cognac.
Laat dit 2 dagen trekken en zeef het.
Medicinaal gebruik
De verse blaadjes zouden pijnstillend zijn en preventief (?) worden gebruikt tegen de pijn van een klap: er vormt zich dan geen bult. Een afkooksel van de hele gedroogde plant werd gebruikt bij huiduitslag en als hete omslag bij leververstoppingen. De plant wordt hiertoe een paar minuten gekookt. Een aftreksel gebruikte men bij menstruatiepijnen, overgangsklachten en baarmoederkrampen.
Werkwijze:
- Overgiet 1 theelepel gedroogd kruid met 1 kopje kokend water en laat dit even trekken.
-Zeef het en drink 3-4 keer per dag een kopje.
Dit aftreksel werd en wordt vooral gebruikt om zijn kalmerende en ontspannende eigenschappen bij slapeloosheid, benauwdheid, duizeligheid, zenuwpijnen en grote nervositeit.
De Poolse koning Stanislaw beweerde dat hij zijn uitstekende gezondheid te danken had aan het dagelijkse kopje lievevrouwebedstrothee.
Gebruik lievevrouwebedstro wel met mate, de plant bevat bloedverdunnende eigenschappen. Het kan bij inname onder andere leverschade, nierschade en hoofdpijn veroorzaken.
Vespetrò
De Vespetrò is een Italiaanse likeur, met de originele oude Savoyaardse windafdrijvende kenmerken, heel geschikt voor een overbelaste spijsvertering!Vroeger alleen gemaakt in Savoie (Noord-Italië), is het thans uitgegroeid tot een ty-pisch product van Piemonte , Lombardije, Valle d'Aosta en in Veneto.
Eén recept werd zelfs gepatenteerd te Canzo, door Paolo Scannagatta in de 19de eeuw.
Uitstekend voor ieders spijsvertering!
Laurier
Let op: de juiste laurier is de Laurus nobilis, deze blaadjes hebben een licht gekartelde rand.Diabetes
Laurier is goed voor mensen met diabetes. Hart- en vaatziekten zijn een bekende complicatie van diabetes. Als je dagelijks laurierthee drinkt dan zullen de bloedsuiker-, triglyceriden en cholesterolniveaus dalen. Daardoor zal ook hart- en vaatziekten minder voorkomen bij diabetespatiënten.
Volksgeneeskundige toepassingen
- In Frankrijk gebruikt men laurierblad om flatulentie mee te verdrijven.
- In Israël gebruikt men laurierblad als potentieverhogend middel.
- In Libanon gebruikt men verse lauriervruchten om een abortus mee op te wekken.
- In Spanje gebruikt men essentiële olie van laurier om luizen te verdrijven.
Laurier aperitief
(of Tuinlaurier likeur)
Laurier aperitief (of Tuinlaurier likeur)
Let op: De juiste laurier is de Laurus nobilis, deze blaadjes hebben een licht gekartelde rand.
Onbekend maakt onbemind maar generaties lang wordt in Sicilië al de befaamde Rosolio di Alloro gemaakt.
Een goede maaltijd behoeft geen krans, maar de laurierlikeur zou zeker niet misstaan van aperitief, met een beetje schuimwijn. Ook als degustief met room of gewoon puur ijskoud heeft de laurierlikeur zijn sterren al verdiend!
Voor een aperitief meng je, naar persoonlijke smaak, laurierlikeur met een lekkere Champagne, Cava, schuimwijn of droge witte wijn.
Om optimaal te genieten van de smaak dient de drank "ijs en ijskoud" geserveerd te worden.
Verkies je degustief (Laurierlikeur crème) met een zachte smaak, dan is een mengsel van 2 delen likeur met 1 deel verse room een onvergetelijke smaakbrenger. Door de room kan dit drankje niet meer bewaard worden, dus moét je dit wel onmiddellijk consumeren...